داوود پيرنيا؛ زندگينامه سياسي و هنري - آرشيو برنامه راديو گلها

پيرنيا از 1335 تا 1346 مدير برنامه برنامه گلها بود.

وي در سال 1279 شمسي و در خانواده‌اي روشنفکر و اشرافي به دنيا آمد. پدر او، “حسن پيرنيا” از روشنفکران دوران خود بود که مناصب سياسي زيادي از جمله نخست‌وزيري را در طول حيات خود بر عهده‌داشت، وي همچنين به خاطر تاليف مجموعه‌ي 3 جلدي “تاريخ ايران باستان”، به عنوان اولين پژوهشگر مدرن تاريخ ايران شناخته‌مي‌شود. تعليماتي که داوود پيرنيا از پدر ديد، در شکل‌گيري تفکر او نقشي به سزا داشت. پدربزرگِ وي، “نصرالله خانِ مشيرالدوله” نيز صدر اعظم ايران بود که در شکل‌گيري حکومت مشروطه در ايران نقشي اساسي داشت.

آرشيو برنامه گلها امروز در دسترس علاقه‌مندان به موسيقي سنتي است.

“داود پيرنيا در تهران زاده شد. پدرش حسن پيرنيا – مشيرالدوله- از دولتمردان روشنفکر و تاريخ پژوه دوره قاجار بود.”

اين عقيده‌ي من است که موسيقي ايراني به ميزان زيادي مديون داوود پيرنياست، زيرا او در لحظه‌ي بحراني در تاريخ ايران، موسيقي ما را به نحوي شايسته از تباهي نجات داد. اگر تلاش‌هاي او نبود، موسيقي عربي، ترکي يا موسيقي پاپ غربي، موسيقي ايراني را تماماً محو و نابود مي‌کرد.

ويدئو: داوود پيرنيا، خالق مجموعه راديو گلها

پيرنيا تحصيلات ابتدايي را در منزل فرا‌گرفت و براي ادامه‌ي تحصيل وارد مدرسه‌ي فرانسوي “سن‌ لويي” در تهران شد. او سپس براي تحصيل در رشته‌ي حقوق به سوئيس رفت، جايي که همزمان با تحصيل، با اصول پايه‌ي موسيقي کلاسيک و نواختن پيانو آشنا‌شد.

پس از بازگشت از سوئيس به تبع رشته‌ي تحصيلي خود، در وزارت دادگستري و پس از آن وزارت دارايي مشغول به کار شد. از جمله‌ي دستاوردهاي او در زمان تصدي مشاغل دولتي مي‌توان به تاسيس “کانون وکلا” و “اداره‌ي آمار ايران” اشاره‌کرد. وي در اواخر دوران مسئوليت خود، در زمان نخست وزيري “قوام”، سمتِ معاونت وي را برعهده‌داشت.

موقعيت سياسي پيرنيا و همچنين اعتبار خانوادگي او در اين دوره، موجب‌شد تا با اکثر شخصيت‌هاي نامدار و بزرگان ادبيات و هنر آن دوره آشنا‌شود، آشنايي که پايه و اساس بزرگترين دستاورد زندگي‌ او در آينده‌‌‌ي نزديک بود.پس از سقوط دولت قوام، پيرنيا نيز از مقام خويش استعفا‌کرده و کار دولتي را کنار‌گذاشت.

Read More: Music therapy helps stroke patients

در روزهايي که موسيقي ايراني روزهاي سختي را مي‌گذراند و با وجود راديويي که با پخش موسيقي سطح پايين و حمايت‌ از برخي از جريان‌هاي منحط، موسيقي عوام‌پسند را به عموم عرضه‌مي‌کرد، هنر استادان موسيقي اصيل ايراني مي‌رفت تا در کنج انزوا به فراموشي سپرده‌شود. در اين شرايط پيرنيا توانست نظر مقامات سازمان برنامه و بودجه را به شرايط حساس آن‌دوره جلب‌کرده و با کسب حمايت مالي لازم، اقدام به تاسيس ارکستر گلها نمايد. ارکستري که از آهنگ‌سازان، خوانندگان و نوازندگان بنام آن دوره تشکيل‌شده‌بود و بعدها با شرکت عده‌ي بيش‌تري از هنرمندان تکامل‌يافت. وي در سال 1334 پيشنهاد ساخت برنامه‌ي گلهاي جاويدان را به پرويز عدل داد و اين سرآغازي بود بر دفتر 23 ساله‌ي برنامه راديو گلها.

“داوود پيرنيا، بنيانگذار برنامه گلهاي راديو ايران.

برنامه اي که در بيست و دو سال زندگي خود به معتبرترين جايگاه پيوند شعر و موسيقي سنتي تبديل شد.”

زندگينامه داوود پيرنيا

آن دوران و با برپايي گردهماييهايي واقع درباغ گلندوئک نظام السلطان خان خواجه نوري که ادامه راه مجالس پيروان مير عبدالوهاب بود و از آن دوران به يادگار مانده و رهروان پير در آن به بحث و گفتگو مي نشستند و با توجه به اينکه يکي از هدفهاي برگزاري اين مجالس ، شعر و موسيقي و متون عرفاني بود ، داوود خان پيرنيا ( در اين جلسات با نام درويشي مهر دوست شرکت مي کرد) در همنشيني با دوست داران عرفان و بزرگان شعر ، فرهنگيان ، دولتمردان و هنرمندان شايسته وهمزمان با عزلت گزيني و کناره گيري وي از عالم سياست ، پيوسته به دنبال انديشه هاي عرفاني خود و ادامه روند اين مجالس و همراه کردن اين بزرگان با خود بود و در نهايت شد آن چه که بايد مي شد و باغبان گلهاي موسيقي ايران در اين مجالس ، بذر برنامه گلها را نهاد .

مهارت و توانايي داوود خان پير نيا در تلفيق شعر و موسيقي خاص ايشان بود ، به طوريکه به نقل از اطرافيان وي ، هنگام انتخاب شعر و قطعات موسيقي بارها به قطعه گوش فرا مي داد و پس از اضافه و کم کردن آن ، شعر مورد نظر خويش را با موسيقي تلفيق کرده و دوباره شروع به گوش دادن آن مي کرد و گفته شده که حتي براي دوستان صاحب نظري که به ملاقات وي مي آمدند ، برنامه مورد نظر را پخش کرده و نظر آنان را جويا مي شد . از خاطرات نقل شده ايشان ، به تکليف ادبيات محول شده به وي در سوييس من باب تفسير قطعه اي از شعر” روسو” مي توان اشاره کرد . زماني که براي چندمين بار مشغول خواندن شعر بود به ناگه صداي آهنگي از منزل همسايه به گوشش رسيد و تطابق قطعه و آن موسيقي با هم به گونه اي بود که داوود خان را مجبور به مراجعت به منزل همسايه و پرس و جو در باب نام و پديد آورنده ملودي کرد . “تنهايي ” نام اثر يکي از ناشناخته ترين آثار موسيقيدان شهير لهستاني ، “شوپن” بود .

کلاس موعود فرا رسيد و استاد سختگير پس از بررسي تکاليف ، پير نيا را مخاطب قرار داد و اشاره کرد که نوشته شما را از سايرين جدا کردم و از جاي خود بلند شد و به سمت وي رفت و با توجه به سختگير بودن استاد ، پيرنياي جوان به گمان اينکه قرار است مورد شماتت و مضحکه استاد قرار گيرد ، نگران گشت و استاد گفت : با اجازه رياست اين بخش از دانشگاه، نوشته شما را به وزارت فرهنگ فرستادم و دست او را فشرد و رو به کلاس کرد و جمله اي از تکليف داوود خان را با صداي بلند تکرار کرد : موسيقي شعر است و شعر موسيقي و هنگامي که اين دو با توجه به مفهوم و معني با هم آميخته شوند، تأثير دو چندان مي شود.

“داوود پيرنيا در کنار هنرمندان برنامه گلها از جمله ملوک ضرابي”

داوود خان ، از شاگردان ويولن استاد ابوالحسن خان صبا نيز بود که به گفته خود ايشان از سال 1321 به علت گرفتاري هاي شغلي ، کار نوازندگي را رها نمود و سال ها پس از درگذشت استاد صبا ، قطعه اي در سه گاه و زنگ شتر را با ويولن نواخته و شرح مبسوطي در نحوه نوازندگي ويولن وي بيان داشت . وي همچنين دستي هم در آهنگسازي داشته که آهنگ ساخته شده توسط ايشان در برنامه شماره 229 گلها ، در مايه بيات زند باپنجه غير قابل وصف پيانوي استاد بزرگ مرتضي خان محجوبي و طنين صداي حسين خان قوامي اجرا گرديد .

برنامه گل ها : در بحبوهه هرج و مرج اوضاع سياسي جهان هنگام جنگ جهاني دوم ، نفوذ غرب به ايران و به دنبال آن تأثير آن ها روي موسيقي ايران ( که اي کاش تأثيري به درست از موسيقي کلاسيک و مدرن غربي گرفته مي شد و فقط فرهنگ عوام و خياباني آن ها به موسيقي ايران نفوذ نمي کرد) نوعي ابتذال به موسيقي ايران راه يافت و گنجينه موسيقي اصيل ايراني و اشعار شاعران بزرگ ايراني بتدريج به دست فراموشي سپرده شد .شماري از بزرگان اهل هنر زمان از اين روند رو به تباهي اظهار نگراني کرده و فقدان حمايت و ايجاد اختلال در رشد موسيقي را به دست وزارت فرهنگ ارشاد آن دوران ، مايه شرمساري مي دانستند. تا جايي که مشير همايون شهردار ، پيانيست بزرگ اظهار داشت که اعمال نفوذ ، طرفداري افراطي و پارتي بازي ! سبب شده بود که پخش موسيقي از راديو دچار انحطاط گردد و تبديل به وسيله تبليغاتي براي اجرا در عروسي ها و موقعيت هاي مشابه جهت استفاده مالي گردد.

در همين روزهاي شلوغ تاريخ ايران و روزي از روزهايي که داوود خان به ديدار کيومرث خان وثوقي، ترانه سراي فقيد رفته بود ، نگران از وضع موجود جهت جلوگيري از بيشتر فرو رفتن در مرداب موجود ، تصميم به توليد برنامه گلها گرفت .( گرچه همان طور که در بالا اشاره شد ، بذر اين برنامه در جلسات باغ گلندوئک کاشته شد .) و در ادامه و در سال 1334 به ترغيب دکتر پرويز عدل، به همکاري با راديو دعوت شد و برنامه اي ادبي به نام “گلهاي جاويدان” را پيشنهاد کرد و با موافقت اداره روبرو گرديد و شروع سلسله برنامه گلها با نام گلهاي جاويدان و با همکاري اساتيد ” احمد عبادي ” ، غلامحسين بنان ” ، ” ابوالحسن صبا ” و “عبدالعلي وزيري” به مدت ده دقيقه با گفتاري از ديوان حافظ در نوروز 1335 آغاز گشت .

کيفيت بالاي برنامه گلها ، نوع نگرش جامعه و عموم را نسبت به موسيقي و موسيقيدان تغيير داد. تا پيش از اين زمان، بخش عظيمي از جامعه براي خوانندگان و موسيقيدان هاي زن احترام کمي قائل بودند و به جرأت مي توان گفت که اين برنامه براي براي نخستين بار در تاريخ دوره اسلامي ايران ، دست اندرکاران موسيقي را به عنوان رهبر، استاد ، ستاره ها و خبرگان هنري ناب شناخته و ديگر آن هارا از قماش مطرب و خوانندگان کاباره اي تلقي نکردند .

Read More: Folk Songs and Dances of Iran

گلهاي جاويدان در تعبير گلي است که هرگز نميرد ، نمادي از پويايي و جاوداني فروزه هاي معارف ايراني که به مدت 23 سال اشعار شاعران و سخن اديبان را همراه با نواي موسيقي اصيل ايراني مهمان خانه هاي مردم کرد . بزمي عارفانه ، محفلي عاشقانه ، تلفيقي از شعر و موسيقي و نثر با عشق و پيشگام در بنيان نهادن شيوه اي نو در زمينه همگام نمودن شعر و موسيقي با صداي انسان در جهت گسترش فرهنگ اصيل ايراني و با هدف رسيدن به احوال درويشي و نيل به خويشتن. به عقيده بزرگان و صاحب نظران ، اين ابتکار داوود خان پيرنيا ، حاوي آموخته هاي استثنايي در معارف و احوال حضوري در عرفان و بينش بود .

“پس از گلهاي جاويدان که هر هفته به عرضه آثار يکي از شاعران برجسته ايران اختصاص داشت “گلهاي رنگارنگ” به ميدان آمد که شعرهاي گونه گوني را با شماري قطعات موسيقي در خور عرضه مي‌کرد. چيزي نگذشت که “گلهاي صحرائي” پديد آمد براي عرضه موسيقي بومي و پس از آن “يک شاخه گل” براي تک شعرها و تک آهنگ‌هاي درخشان و “برگ سبز” براي اجراي شعر و موسيقي عرفاني.”

پس از مدتي پيرنياي فقيد متوجه شد که اين سبک برنامه شايد براي ذوق گسترده تر عموم سنگين باشد و تصميم به توليد برنامه اي ديگر با نام گلهاي رنگارنگ گرفت که از نظر مضمون با تنوع بيشتر ادبي و همراه با اشعار مدرن و ترانه هاي عاشقانه باب روز و تصنيف ها بود . در اين برنامه خوانندگاني چون استادان گلپايگاني ، ناهيد ، الهه ، پروين ، ايرج و سيما بينا به اجراي برنامه پرداختند که مورد اقبال عموم قرار گرفت و مي توان گفت که ماندگارترين تصنيف هاي تاريخ موسيقي ايران در اين دوره طلايي رقم خورد .

علاوه بر برنامه هاي ياد شده ، داوود خان پيرنيا اقدام به ساخت برنامه برگ سبز نمود که دکلمه اشعار بزرگان ايران زمين و خواندن آن شعرها به گونه آوازي بود. همينطور برنامه يک شاخه گل که در هر برنامه به معرفي يکي از بزرگان شعر ايران زمين مي پرداخت و گلهاي صحرايي که گامي بلند بود در جهت تباه نشدن حق موسيقي محلي ايران زمين که از مناطق مختلف و گروه هاي قومي ايران تشکيل شده بود. اين بزرگمرد، طي بيست و سه سال نزديک به 1500 برنامه از خود به يادگار گذاشت و راه خود را در مجالس ديدار دراويش دلباخته و قلندران آزاد انديش در برنامه گلها ادامه داد و با تشکيل ارکستري با نوازندگان مجرب ، خوانندگان کار بلد و آهنگسازان بي بديل ، در آن آشفته بازار موسيقي ايراني ، دوران طلايي موسيقي ايراني را کليد زد .

برنامه گلها شامل گلهاي جاويدان ( 157 برنامه) ، گلهاي رنگارنگ (481 برنامه ، از شماره 100 آغاز گشته و تعدادي از برنامه ها داراي شماره الف و ب مي باشد .) ، برگ سبز (312 برنامه ) ، شاخه گل ( 465 برنامه ) و گلهاي صحرايي ( 62 برنامه ) بود .

آوازه و موفقيت برنامه گلها بي دليل و اتفاقي نبود ، بلکه به دليل انتخاب شعر و آهنگ ، انتخاب نوازنده و از همه مهمتر همکاري با صاحب ذوق هاي زمانه بود که گويي رويايي بيش نبودند و آن زمان به واسطه شهرت و نام “پيرنيا” بود که بزرگاني که به سختي حتي در انظار عمومي حاضر مي شدند ، به شرکت در برنامه گلها رغبت نشان مي دادند . خلاقيت و هوش و ذکاوت موروثي و نبوغ ادبي ايشان از جمله مواردي است که مي توان نام برد . در ادامه، دقت و دلسوزي او بود که باعث مي گشت تا بارها و بارها برنامه را گوش فرا داده و از بر کرده و ويرايش کند و از همه مهمتر از اهل ذوق هاي صاحب نظر م بگيرد . در يکي از مصاحبه هايي که با آقا بيژن پيرنيا انجام گشته ، به احياي مثنوي صدري توسط داوود خان پيرنيا اشاره شده که با آگاهي يافتن از اينکه درويشي در دل کوير هست که اين آواز را مي خواند ، گروهي را به ديدار با اين پيرمرد فرستاد و بعدها ابوالحسن خان صبا آن را در رديف دستگاهي موسيقي ايراني جاي داد .

استاد فرهاد فخرالديني ، موسيقيدان ، آهنگساز ، تنظيم کننده و رهبر ارکستر ملي ايران در مورد پيرنياي فقيد و برنامه گلها طي مصاحبه اي با خانم جين لويسون اين گونه اظهار داشت:

“همه کساني که در آفرينش برنامه گلها شرکت داشتند ، از جمله ابولحسن صبا ، مرتضي محجوبي ، تجويدي ، داوود پيرنيا و رهي معيري ، افرادي با فرهنگ بالا و آدم هايي فوق العاده بودند . بايستي تأکيد کرد که ما در آن زمان هيچ گونه سرگرمي ديگري نداشتيم . ممکن بود کسي هفته اي يک بار به سينما برود ، اما تلويزيوني نبود که تماشا کنيم. در نتيجه به راديو رو مي آورديم و بهترين برنامه همه دوره هاي راديو ، برنامه گلهاي جاويدان بود . بعد نوبت به گلهاي رنگارنگ رسيد . در آغاز استاداني همچون تجويدي ، محجوبي و صبا روي اين برنامه ها کار کردند و سپس روح الله خالقي که گروه بزرگي داشت و باني ارکستر گلها بود ، وارد صحنه شد . . . ”

دکتر داريوش صفوت، موسيقيدان و عضو هيأت مؤسس و مدير اسبق مرکز حفظ و اشاعه موسيقي نيز در مصاحبه با خانم جين لويسون به نکاتي ديگر اشاره کرده :

“برنامه گلها تلاشي براي اجراي موسيقي معتبر ايراني بود . اين برنامه از جلسه هاي خصوصي که در آن بهترين موسيقدانان شرکت داشتند الهام مي گرفت . بسياري از اين موسيقيدان ها پير شده و چندان مناسب نبود که از آنها براي اجراي کنسرت هاي عمومي دعوت کرد . اما دانش موسيقيايي داشتند که در معرض خطر نابودي براي هميشه بود، در حالي که بايد در اختيار عموم قرار مي گرفت . آقاي پيرنيا با توليد اين برنامه ها دست به کار گرانبهايي زد . گلها نه فقط تأثير عظيمي بر موسيقي ايراني گذاشت ، بلکه آشکارا درک مردم را از ادبيات فارسي افزايش داد. هنگامي که گلها پخش مي شد ، خيلي طبيعي به نظر مي رسيد که مردم کارهايشان را رها کنند و به موسيقي گوش دهند . ”

“داريوش صفوت (7 آذر 1307، شيراز – 27 فروردين 1392، کرج) موسيقي دان سنتي ايراني، نوازنده سنتور و سه‌تار و از شاگردان حبيب سماعي، ابوالحسن صبا و حاج آقا محمد ايراني مجرد بود.”

به نقل از مسعود حسن خاني نوازنده ويولن ارکستر گلها ، مدرس و آهنگساز، داوود خان پيرنيا به شخصه نظارت بر ضبط قطعات را با دقت مثال زدني خود از اتاق فرمان انجام مي داد. تا جايي که ايرادهاي مربوط به اجرا را با درميان گذاشتن آن با رهبر ارکستر رفع ميکرد .

برنامه کودک : در سال 1335 باز هم خلاقيت داوود خان پيرنيا متبلور شد و برنامه کودکي متولد گرديد که به وسيله کودکان دبستاني اجرا مي گشت و اجراي آقا بيژن پيرنيا اداره ميشد . در اين برنامه خانم روشنک و مولود عاطفي نيز شرکت داشتند که در طي هفته، به مدت يک ربع از ساعت هفت تا هفت و ربع بامداد و جمعه ها به مدت سه ربع اجرا مي گشت.

از سال 1337 آقاي دکتر منوچهر معين افشار ، دوست و همکار هميشگي داوود خان پيرنيا سردبيري برنامه کودک را عهده دار گشت . به قول اسماعيل خان نواب صفا ، کودکان آن روز ، پدران و مادران امروز هستند و هريک داراي فرزندان متعدد. از جمله آقاي بيژن پير نيا که درجات تحصيلي عالي در رشته حقوق را طي نموده و سرکار خانم سيما بينا که هنوز آهنگ هاي محلي را اجرا مي کنند.

برنامه گلها, آرشيو برنامه گلها, داوود پيرنيا, زندگينامه داوود پيرنيا, بيوگرافي داوود پيرنيا

بيوگرافي داريوش پيرنيا، مدير و موسس برنامه راديو گلها +تصاوير نا

بيوگرافي داوود پيرنيا، موسس برنامه راديو گلها +تصاوير ناياب

پخش زنده برنامه گلها - دانلود آرشيو گلها - کامل و با کيفيت

زندگينامه داوود پيرنيا؛ سالهاي پاياني برنامه گلها - تصاوير کمياب

داوود پيرنيا؛ زندگينامه سياسي و هنري - آرشيو برنامه راديو گلها